حس تعلق به مکان در معماری
به دنبال رشد روزافزون مجتم های تجاری بلندمرتبه، مسایل و مشکلات مرتبط با این مجموعه ها که منتج بود از عواملی مانند تراکم بالای جمعیتی، تعداد طبقات، محصوریت فضایی و تنوع فرهنگی سا کنین، نیز رو به افزایش نهاد. یکی از مهم ترین این مسایل، کمرن گشدن تعاملات اجتماعی و کاهش ارتباطات پایدار سا کنین با هم و به دنبال آن کاهش حس تعلق بود. میتوان با برنام ریزی و اقدام صحیح و موثر در حوزه هر یک از این معیارهای هشتگانه و بهبود شرایط و میزان رضایت ساکنین از آنها، حس تعلق را در این مجتم ها بالا برد. رو شهایی مانند استفاده از تندیسها و نمادها در فضاهای موجود به منظور هویت زایی، برگزاری کلاس‌های آموزشی و پرورشی برای ساکنین، برگزاری جشنوارهها و نمایشگاههای فرهنگی- هنری، استفاده از دوربینهای مداربسته برای فضاهای عمومی، استفاده از روشنایی مناسب در فضاهای باز شهرک جهت تامین امنیت بیشتر، ارتقای سطح ایمنی سواره و پیاده، استفاده از گلدان ها و گیاهان سبز در فضاهای راه پله ها، پا گردها و بالکنها، بهبود کیفیت سیمای بصری و زیباسازی نماهای بلوکها توسط رنگآمیزی مجدد، برگزاری ملاقاتهای مدون مدیریت با سا کنین شهرک، جلب مشارکت ساکنین در تصمیم گیری، مدیریت و تامین مالی، ارائه گزارش فعالیتهای انجام شده به سا کنین و استفاده از نظریات آنها و دخالت داد نشان در روند تصمیم سازی که یکی از سیاست‌های موثر در افزایش شناخت همسایگان از یکدیگر و افزایش همبستگی اجتماعی می باشد، تاثیر مثبتی در جهت افزایش رضایتمندی و حس تعلق خواهند داشت و می توان در جهت سرزندگی و پایداری در مجتمع های تجاری بلندمرتبه از آنها یاری جست. عوامل ایجاد کننده حس تعلق را می توان به دو دسته عوامل بیرونی و درونی دسته بندی کرد. و این دسته بندی با دسته بندی دیگری که شامل فرد، محیط و دیگران است، قابل انطباق است. در حالی که عوامل بیرونی حس تعلق شامل محیط کالبدی و نقش اجتماع و دیگران است، عوامل درونی نیز ویژگیهای فردی و عوامل ادراک و شناخت را شامل میشود (Der fi ki et.al,2000).
شکل (34-2)؛ تأثیر عوامل درونی بر ادراک و شناخت افراد (fi ki et.al,2000)
با گسترش زندگی شهری افراد بیشتر اوقات خود را در محیط های بیرون از خانه و اماکن عمومی خصوصا مراکزتجاری سپری می کنند. مراکز تجاری همواره دارای قدرتمندترین زمینه ها برای اتفاقات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده اند، اما یکی از چالش هایی که امروزه متوجه مراکز تجاری است عدم پاسخگویی لازم جهت جذب افراد و ایجاد حستعلق خاطر برای مراجعین می باشد در نتیجه ضروری است تا اصول مربوط به مراکز تجاری مورد بازاندیشی قرار گیرد تاخلا موجود با ارتقا کیفیت فضایی پوشش داده شود. ایجاد حس تعلق در مکان با توته به مبانی علم روانشناسی محیطی نقش مهمی در ارتقا کیفیت فضا دارد. حس تعلق با ایجاد پیوندی عمیق بین مراجعین و فضا سبب رجوع مجدد افراد به مکان می شود.
امروزه توجه صرف به جنبه کمی طراحی فضا و نگاه تک بعدی به آن ، سبب کاهش کیفیت اغلب فضاهای تجاریشده است ، به طوری که برخی از فضاهای تجاری از عدم حس مکان و پویایی لازم به رنج می برند و فقط مورد استفاده افرادخاص قرار می گیرد بر مبنای مطالعات روانشناسی محیط ، عوامل محیط کالبدی می تواند از طریق تاثیر گذاشتن بر الگوهای جاری رفتار ، ابزار مناسب را جهت ایجاد حس مکان در فضا فراهم نماید ، لذا طراحان می توانند با پیش بینی وطراحی فعالیت های مختلف و دخیل نمودن ملاحظات کالبدی ، زمینه ارتقاء کیفیت مجتمع های تجاری وایجاد حس مکان در آنها را فراهم نمایند.
جدول (2 – 2): مولفه های حس تعلق در رضایت مندی کاربران فضای تجاری (ماخذ : نگارنده)
مولفه حس تعلق |
عوامل کالبدی |
عوامل بیرونی(محیط(نمادها و تندیس ها و فضای سبز و .)) |
عوامل درونی(ویژگی های فردی و عوامل ادراک و شناخت) |
رضایتمندی و تندرستی یک جامعه در گرو احساس رضایتمندی مردم از یک زندگی استاندارد واقعی است از این رو رضایتمندی ستی به عنوان شاخصی مهم به منظور بررسی کیفیت مسکن به شمار می آید رضایتمندی ستی به ارزیابی نوع رفتار افراد نسبت به مسکن و محیط اطراف آن است یعنی نشان میدهد ساکنان تا چه مقدار از محیط اطراف خود آکاه هستند و تا چه اندازه نسبت به آن واکنش نشان می دهند. انسان ها در مسکن همواره به دنبال موضوعات زیر بوده اند: 1.ایمنی و استحکام 2 . قیمت مناسب و ارزان 3.زیبایی و وقار 4. مسکنی که تامین کننده آسایش جسمی و روحی آنان بوده یا به تعبیری هماهنگ با الگوهای زیستی و رفتاری خود باشد. البته معمولا چند عامل بندرت توانسته اند در کنار یکدیگر مجتمع شوند زیرا مسکن ارزان قیمت معمولا ایمنی مطلوبیت و زیبایی خاص را ندارند یا بالعکس انسان ها به راستی از مسکن خود رضایت تمام و کمال را داشته باشند و رضایت در بیشتر مواقع به صورت نسبی فراهم می گردد (گیدئون 1968 ).
آدمی، همیشه در تلاش و تکاپوست تا امکانات، ابزارها و محیط هایی را برای خود به وجود آورده و مایه آرامش و آسایش خویش شود. با مطالعه تاریخ و معماری جهان در ادوار گذشته، به این نتیجه دست می یابیم که معماری، سازه ها و نحوه ساختمان سازی در دوره های گذشته، متشکل از اقلیم ها و شرایط زندگی گوناگون است، برای نمونه در اقلیم سرد ایران و در شهرهایی چون: اردبیل، تبریز و غیره نحوه ساختمان سازی و شرایط زندگی کاملاً متفاوت از اقلیم معتدل و مرطوب شمال ایران است. تلاش انسان برای همسا نکردن و ایجاد توازن بین نیازها و شرایط محیطی و زندگی، در طول دوران مختلف، مداوم بوده است. امروزه زندگی در شهرهای بزرگ همانند: تهران، علی رغم همراه داشتن امکانات رفاهی و اجتماعی فراوان، با مشکلات عدیده ای همراه است. ساختار شهر (سازمان فضایی شهر)
های ,ها ,حس ,تجاری ,محیط ,عوامل ,حس تعلق ,استفاده از ,ها و ,های تجاری ,یکی از ,ماخذ نگارنده مولفه
درباره این سایت